Droogte en drinkwater in Nederland

Door klimaatverandering krijgen we naar verwachting steeds vaker te maken met langdurige periodes van droogte. Dat leidt nu al tot grote uitdagingen bij de waterverdeling in Nederland. De drinkwatervoorziening is nog niet in direct gevaar gekomen. Maar er zijn wel maatregelen nodig om te blijven zorgen voor voldoende water als het lange tijd droog is.

• LinkedIn

Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.

In het kort:

• Door klimaatverandering is de kans op langdurige periodes van droogte steeds groter
• Droogte zorgt voor watertekorten, verslechterde waterkwaliteit en verzilting
• De drinkwatervoorziening is nog niet in direct gevaar geweest tijdens droogte
• Tijdens langdurige periodes van droogte en hitte neemt het verbruik van drinkwater toe
• Door dat hogere verbruik zijn soms tijdelijk waterbesparende maatregelen nodig
• Structureel zijn er ook maatregelen nodig om een watertekort te voorkomen

Drinkwatervoorziening staat onder toenemende druk

Drinkwater uit de kraan lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet. De beschikbaarheid en kwaliteit van de bronnen – grond- en oppervlaktewater – staan onder toenemende druk. Het watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan door droogte, verzilting en een toenemende watervraag door een groeiende economie en bevolking. Daarom pleiten de drinkwaterbedrijven voor extra maatregelen om dit probleem structureel aan te pakken.

Lees wat er nodig is voor structurele oplossingen

Tijdelijk watertekort bij langdurige droogte

Door de langdurige droogte kan er een tijdelijk watertekort ontstaan. Dat levert de volgende problemen op:

Minder waterbeschikbaarheid

Wanneer neerslag langdurig uitblijft en bij een lage rivierwaterafvoer, is er minder water beschikbaar voor verschillende functies. Onder meer de natuur, landbouw, scheepvaart, drinkwaterproductie en industrie hebben hier last van.

Slechtere waterkwaliteit

Bij een lage afvoer van rivierwater nemen de concentraties verontreinigen toe. Dit maakt het water soms ongeschikt voor gebruik voor bijvoorbeeld drinkwaterproductie. Ook zorgen hoge temperaturen voor slechtere waterkwaliteit door toenemende algen- en bacteriegroei.

Toenemende verzilting

Bij droogte neemt de verzilting toe. Dit komt doordat zout zeewater door de lage waterstanden van de rivieren meer landinwaarts trekt. Ook via sluizen dringt meer zout water binnen.

Problemen scheepvaart

Wanneer de rivierstanden dalen, worden de vaarwegen voor schepen minder diep. Hierdoor kan de scheepvaart minder lading meenemen. Ook het beperkt schutten van sluizen om water vast te houden en verzilting tegen te gaan, veroorzaakt langere wachttijden voor schepen.

Landelijke crisisaanpak watertekort bij droogte

Zodra een landelijk watertekort dreigt te ontstaan, komen de LCW en het MTW (Managementteam Watertekorten) bij elkaar. Zij kijken binnen de kaders van het Landelijk Draaiboek Waterverdeling en Droogte en de landelijke verdringingsreeks welke maatregelen noodzakelijk zijn.

Lees meer over de crisisaanpak.

Drinkwaterbedrijven: maatregelen bij hitte en droogte

Vooral bij een hittegolf en langdurige droogte vragen Nederlandse drinkwaterbedrijven aan consumenten om waterbesparende maatregelen te nemen. Op warme en droge dagen kunnen enorme pieken voorkomen in het waterverbruik.

Verbruik schiet omhoog

Op snikhete dagen schiet ons waterverbruik de hoogte in. We douchen meer, we besproeien de tuin met kraanwater en voor de kinderen vullen we zwembadjes. Elk drinkwaterbedrijf is in principe voorbereid op die extra vraag naar water. Maar vooral als de warmte en droogte langer aanhoudt, wordt aan mensen gevraagd om het watergebruik zoveel mogelijk te spreiden. Zo voorkomen we met z’n allen een lagere waterdruk. Met name het afvlakken van de avondpiek (tuin sproeien en badjes vullen, bovenop het toch al wat vaker douchen) is dan wenselijk.

Blijven zorgen voor voldoende kraanwater

Waterbedrijven proberen de zeer hoge temperaturen en droogte de baas te blijven. Ze houden het waterverbruik goed in de gaten en zorgen dat er voldoende kraanwater beschikbaar is. Bijvoorbeeld door de waterreservoirs maximaal te vullen en door continue door te draaien om extra water op te pompen.

Waterbesparende maatregelen

Waterbedrijven kunnen hun klanten adviseren om niet-noodzakelijk watergebruik te beperken tijdens de ochtend- en avonduren.

Dit zijn vaak de spitsuren voor watergebruik: in de ochtend tussen 6.00 uur en 9.00 uur en ’s avonds tussen 18.00 uur en 22.00 uur. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten als:

• de tuin sproeien met kraanwater
• de auto wassen met stromend water
• de vaatwasser of wasmachine gebruiken
• zwembadjes vullen
• lang douchen

Een minuutje korter douchen scheelt bijvoorbeeld al snel 8 liter drinkwater. Overigens kun je het gehele jaar door waterbesparende maatregelen nemen. Zo kun je ook regenwater gebruiken om je tuin mee te sproeien.

Wat doen bedrijven aan waterbesparing?

Het advies om alleen drinkwater te gebruiken als het echt nodig is, geldt natuurlijk niet alleen voor consumenten, maar ook voor bedrijven. Drinkwaterbedrijven kijken samen met de industrie, landbouw en overheid naar duurzame oplossingen. Zo kan de industrie voor sommige processen gebruikmaken van gezuiverd afvalwater of regenwater in plaats van drinkwater. Landbouwbedrijven kunnen water besparen door bijvoorbeeld gebruik te maken van druppelirrigatie. Met peilbeheer zorgen boeren dat regenwater langer wordt vastgehouden.

Ook drinkwaterbedrijven zelf werken voortdurend aan verduurzaming. Dat doen ze door het beperken en vergroenen van hun energiegebruik, hergebruik van reststromen en gezond natuurbeheer. Spoelwater kan na filtering bijvoorbeeld weer teruggebracht worden in het zuiveringsproces. Dit zorgt voor efficiënter watergebruik en ontlasting van de omgeving met afvalwater.

Waterrestricties in Nederland

De minister van Infrastructuur en Waterstaat en de burgemeester (of voorzitter van een veiligheidsregio) kunnen op grond van hun noodbevoegdheden verplichtingen opleggen aan watergebruikers. Denk dan bijvoorbeeld aan een verbod op het wassen van auto’s en het sproeien van tuinen. Drinkwaterbedrijven kunnen die restricties trouwens ook opleggen. Maar in de praktijk gebeurt dit zelden. Waterrestricties in Nederland kunnen dus wel voorkomen, maar het is zeldzaam.

Bruin water uit de kraan

Bij een piek in drinkwaterverbruik kan de waterdruk omlaag gaan of, in het uiterste geval, wegvallen. Ook kan er in zeldzame gevallen bruin water uit de kraan komen. Dat ziet er niet fris uit, maar het is niet schadelijk voor de gezondheid. De bruine kleur wordt veroorzaakt door deeltjes ijzer en mangaan die van nature voorkomen in het grondwater. Deze deeltjes worden voor het grootste deel uit het water gefilterd tijdens het zuiveren van het grondwater tot drinkwater. Een klein deel gaat door de filters heen en zet zich af in de leidingen. Onder normale omstandigheden, blijft het daar zitten, maar als de stroomsnelheid verandert, dan kunnen die deeltjes worden meegenomen in het kraanwater.