Drinkwater Dunea en Waternet onder de loep: zitten er microplastics in?

Hoofdafbeelding: Eelco Pieke van Het Waterlaboratorium (HWL) achter de microscoop voor het onderzoek naar de microplastics in het drinkwater.

Eelco Pieke is adviseur chemische drinkwaterkwaliteit bij Het Waterlaboratorium (HWL). Hij is betrokken bij het onderzoek naar het aantal microplastics in het drinkwater van Dunea en Waternet.

Jan Peter van der Hoek is hoogleraar drinkwatervoorziening aan de TU Delft. Daarnaast is hij directeur innovatie van Waternet. Hij houdt zich bezig met duurzame watertoepassingen.

Even voor de volledigheid, microplastics zijn kleine vaste kunststof deeltjes (tussen 0,001 mm en 5 mm) die niet oplossen in water en niet biologisch afbreekbaar zijn. Of de microplastics nu slecht zijn voor onze gezondheid of niet, je wilt liever niet dat de deeltjes uit de kraan komen.

Op zoek naar antwoorden

Jan Peter van der Hoek, directeur Innovatie bij Waternet en hoogleraar Drinkwatervoorziening aan de TU Delft twijfelde dan ook niet toen het Waterlaboratorium (HWL) hem en Dunea benaderde om een groot onderzoek in de waterzuivering uit te voeren. “We weten dat er microplastics in het oppervlaktewater zitten, maar over drinkwater is nog weinig bekend,” vertelt hij. “En alles wat niet in ons drinkwater hoort, willen we er graag uithalen.”

Microplastics zijn een gewild onderwerp in de pers en politiek, en ook onder consumenten. Er is al wel wat onderzoek gedaan met drinkwater, maar op kleine schaal. Ook zijn de onderzoeken moeilijk te vergelijken, doordat er nog geen standaard meetmethode is. Van der Hoek: “We wilden onze verantwoordelijkheid nemen, en een goed onderbouwd antwoord kunnen geven op de vraag hoeveel microplastics er nu echt in ons water zitten.”

Wel/geen microplastics?

Die antwoorden zijn er inmiddels. Met het onderzoek is gekeken naar microplastic deeltjes tussen de 0,05 mm en 5 mm. Uit alle resultaten blijkt dat dankzij veelvuldig filteren in de waterzuivering een zeer groot deel van deze microplastics in het oppervlaktewater wordt verwijderd. Uiteindelijk blijven er voor Dunea en Waternet gemiddeld 18 deeltjes microplastic groter dan 0,05 mm per m³ (1000 liter) in het water achter. Kortom: er komen dus nauwelijks microplastics uit de kraan.

(tekst gaat verder onder de foto)

Een onderzoeker van HWL neemt het drinkwater onder de loep.

Hele keten onderzocht

Eelco Pieke was als adviseur chemische drinkwaterkwaliteit bij Het Waterlaboratorium (HWL) betrokken bij het onderzoek. “Het unieke aan dit onderzoek is dat we door de drinkwaterzuivering heen én op zes verschillende locaties in het distributienet 24 uur lang een volume van 10.000 liter drinkwater hebben gezeefd. We hebben dus de hele keten van waterbron tot kraan in stappen bekeken. Het eerste deel hebben we in de drinkwaterzuivering zelf gemeten en het tweede deel rechtstreeks uit de leidingen onder de straat. Voor zowel Dunea als Waternet waren dit in totaal twaalf locaties, dus 120.000 liter kraanwater.”

Het onderzoek op straat was een uitdaging, want je kunt niet zomaar op iedere locatie zoveel water aftappen en testen, aldus Pieke. “Je moet het namelijk ook weer ergens kwijt kunnen.” Voor de test gebruikte HWL vijf soorten zeven, van grof naar steeds fijner, om microplastics uit het grote volume water te filteren.

Aanpakken bij de bron

Naast dit onderzoek is ook KWR bezig om de analysemethode verder te verbeteren, zodat ze ook nanodeeltjes (nog kleiner) kunnen meten. Pieke: “De watersector wil uiteindelijk weten waarmee we te maken hebben, en blijven onderzoeken wat er mogelijk is. Het is in ieder geval al mooi om te zien dat kraanwater minder microplastics bevat en daardoor het veel beter doet dan flessenwater. Vermoedelijk komt dat doordat dit gezuiverde water als het ware ‘besmet’ kan worden met kleine stukjes plastic die afkomstig zijn van de dop of de fles zelf.”

Van der Hoek voegt nog toe hoe belangrijk het is dat we met z’n allen zorgen dat er zo min mogelijk plastics in het milieu terechtkomen. “Voorkomen is beter dan genezen. Om te laten zien dat dit kan, heeft Waternet bijvoorbeeld in samenwerking met het cosmeticamerk Naïf een circulaire scrub ontwikkeld, op basis van natuurlijke calcietdeeltjes uit ons drinkwaterproductieproces. In tegenstelling tot scubs met PE-korrels, kunnen deze kalkdeeltjes kunnen wel gerust door het doucheputje worden gespoeld. Als iedereen z’n best doet, dan kunnen we het probleem bij de bron aanpakken.”