Onderzoek: duurder drinkwater alleen leidt amper tot besparing
Met de toenemende druk op de waterbronnen groeit de vraag hoe we bewuster met drinkwater kunnen omgaan. Onderzoek naar beprijzing van water laat zien dat het duurder maken van drinkwater geen effect hebben op huishoudelijk gebruik en mogelijk enigszins op zakelijk gebruik.
Volg de laatste ontwikkelingen via onze LinkedIn pagina.
Drinkwater besparen: waarom is het nodig?
Nederland heeft relatief veel water, maar dat betekent niet dat het altijd en overal beschikbaar is. Vooral tijdens droge periodes kunnen watersystemen onder druk komen te staan. Waterschappen hebben water nodig om sloten door te spoelen in verband met waterkwaliteit: om stilstand tegen te gaan en indirecte lozingen te kunnen faciliteren. En drinkwaterbedrijven, industrieën en boeren hebben belang bij dezelfde bronnen, terwijl we ons moeten voorbereiden op een toekomst waarin schaarste vaker voorkomt. Ook lange vergunningsprocedures voor nieuwe winningen van drinkwater zorgen ervoor dat de beschikbaarheid onder druk staat.
De overheid heeft samen met veel (maatschappelijke) partijen daarom als doel gesteld om het drinkwatergebruik in Nederland met 20% te verminderen richting 2025.
Onderzoek naar beprijzing
Het onderzoek naar de effecten van beprijzing op watergebruik is uitgevoerd door ingenieursbureau Witteveen+Bos in samenwerking met PwC. De opdracht kwam van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, dat de studie liet uitvoeren om beleidskeuzes rondom waterbesparing beter te kunnen onderbouwen. Het definitieve rapport werd op 4 juli 2024 gepubliceerd.
Het onderzoek richt zich op het effect van prijsprikkels op alle vormen van watergebruik: drinkwater, grondwater en oppervlaktewater. Daarbij is gekeken naar zowel huishoudens als bedrijven en naar mogelijke gevolgen voor belastinginkomsten en maatschappelijke effecten.
Blijf op de hoogte via onze nieuwsbrief
Leidt duurder drinkwater tot minder verbruik?
Een van de manieren die is onderzocht om waterbesparing te stimuleren, is beprijzing. Het drinkwater kunstmatig duurder maken, zodat drinkwater economisch waardevoller wordt en gebruikers bewuster omgaan met wat ze verbruiken. Maar werkt dat ook echt?
Wat blijkt uit het onderzoek?
Het onderzoek naar beprijzing van drinkwater toont aan dat prijsverhogingen als los instrument geen tot weinig effect hebben. Bij huishoudens leidt een hogere prijs nauwelijks tot minder verbruik. Voor bedrijven is het effect iets groter, maar ook hier blijft de impact bescheiden.
“De prijs van drinkwater is voor de meeste bedrijven een klein onderdeel van hun totale kosten,” aldus de onderzoekers. “Dat maakt een prijsprikkel onvoldoende om structureel gedrag te veranderen.”
Wat werkt wel?
In het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing worden andere oplossingsrichtingen verkend die mogelijk wel effect hebben op besparing zoals:
- Communicatie: Gebruikers bewust maken van overbodig gebruik van kraanwater van drinkkwaliteit, bijvoorbeeld door de contactmomenten te benutten die een organisatie van nature heeft en door campagnes te voeren die waterbesparend gedrag en het doel in herinnering roepen.
- Regelgeving: Bijvoorbeeld nieuwe regels voor waterbewuste nieuwbouw.
- Technologie: Bijvoorbeeld slimme watermeters en het stimuleren van aanschaf van producten die minder kraanwater gebruiken, regenwater benutten of hergebruik mogelijk maken, zonder dat dit ten koste gaat van de volksgezondheid.
Bedrijven kunnen bijvoorbeeld attent worden gemaakt op waterbesparende mogelijkheden voor hun bedrijfsprocessen. Huishoudens kun je helpen om inzicht te krijgen in het eigen watergebruik en helpen om besparingsmogelijkheden te herkennen.
Uitdagingen en kansen
Een grote uitdaging bij beprijzing is dat het hele systeem goed moet worden ingericht om verplaatsing van het probleem te voorkomen (het waterbedeffect). Als water uit de kraan duurder wordt, kan dit het slaan van eigen bronnen een vlucht nemen. Voor grond- en oppervlaktewater ontbreken nog vaak meet- en registratiesystemen, zodat een goed beheer van het beschikbare water en een goede verdeling in tijden van schaarste, onvoldoende kan worden gestuurd. Ook is het belangrijk om ongewenste effecten op gebruikers te voorkomen, zoals hogere lasten voor kwetsbare huishoudens of verlies van concurrentiepositie bij waterintensieve bedrijven.
