Hittestress in de bodem: onwenselijk voor drinkwater

De temperatuur van de bodem heeft een grote invloed op de temperatuur van het drinkwater. De drinkwaterleidingen liggen immers in die bodem. Warmtenetten kunnen tot 90 graden opwarmen. Door warmtenetten, maar ook door zonlicht, luchttemperatuur en (hoog)spanningskabels kan de bodemtemperatuur, op de diepte van de drinkwaterleidingen, wel tien graden stijgen. Het drinkwater in de buurt van deze zogeheten hotspots verwarmt dan mee.

Drinkwater boven de 25 graden onwenselijk

Die opwarming is onwenselijk, zo schrijven KWR en de drinkwaterbedrijven Dunea, PWN, Waternet en Evides op Openbareruimte.nu en in Stadswerk Magazine. Bij drinkwater in leidingen dat boven de 25 graden opwarmt, kan bacteriegroei optreden. Dit gaat om bijvoorbeeld legionella. Deze bacterie groeit goed bij een temperatuur tussen de 25 en 45 gaden. Ook kan de smaak en geur van het drinkwater veranderen. Voor burgers kan dit laatste voor hen verontrustend zijn en reden geven tot klagen.

Niets doen betekent mogelijk forse temperatuuroverschrijdingen

Het is belangrijk dat netbeheerders, gemeenten en drinkwaterbedrijven met elkaar samenwerken voor een duurzame omgeving, mét koel drinkwater in de leidingen. Op dit moment komen temperaturen boven de 25 graden nog bijna niet voor. Maar uit onderzoek van onderzoeksinstituut KWR blijkt dat als we niets doen het aantal locaties met hoge drinkwatertemperaturen fors toe kan nemen. Dit gaat dan om overschrijdingen van enkele weken per jaar.

Hittestress in bodem neemt toe door energietransitie

Nederland wil in 2050 een klimaatneutrale samenleving hebben. Jaarlijks moeten er 30.000 tot 50.000 bestaande woningen van het aardgas af. Hierdoor neemt het aantal bodemenergiesystemen de aankomende jaren waarschijnlijk flink in aantal toe. Hier zijn risico’s voor het drinkwater aan verbonden. Bovendien zijn veel van deze bodemenergiesystemen onder de radar. Een andere oorzaak voor de opwarming van de bodem is klimaatverandering. Volgens het KNMI-klimaatscenario is de aarde rond 2050 zo’n 1 tot 2,3 graden opgewarmd, rond 2085 kan dit zelfs tot 3,7 graden zijn opgelopen.

Stresstest: invloed van weer op drinkwater belangrijk

Gemeenten zijn verplicht om een zogeheten ‘stresstest’ te doen om zich zo goed mogelijk voor te bereiden op uitzonderlijke droogte, hitte en overstromingen. Zo moeten ze ook kijken naar het effect van de temperatuur op de drinkwaterkwaliteit, maar de nadruk van dit onderzoek ligt vooral op de luchttemperatuur en bewonerscomfort. De invloed van de weersomstandigheden op de drinkwatertemperatuur nemen de onderzoekers meestal niet mee.

Gepast gemeentelijk beleid biedt kansen

Een gemiste kans, want met relatief simpele maatregelen warmt de bodem, en dus het drinkwater in de leidingen, minder snel op. Zo kan voldoende afstand tussen warmtebronnen en drinkwaterleiding al van invloed zijn. Ook de beplanting en het creëren van schaduw boven een bodem met kabel en leidingen kan effect hebben. Daarnaast is het vasthouden van vocht in de bodem effectief. De temperatuur van een natte bodem komt bijna nooit boven de 25 graden uit.

Onderzoek naar effectieve maatregelen voor koel drinkwater

KWR doet onderzoek naar welke maatregelen nog meer effectief zijn om het drinkwater in de leidingen koel te houden. Een duurzame straat in de toekomst heeft bijvoorbeeld open bestrating met goede infiltratievoorzieningen en liggen de drinkwaterleidingen in de schaduw. Ook helpt het goed isoleren van huizen met groene daken (beplant met planten, kruiden of gras) om de binnenhuisinstallaties zo goed mogelijk koel te houden.

Expertise bundelen, samenwerking opzoeken

Vooral in grootstedelijk gebied, met een toename aan warmtenetten, is zo’n duurzame straat in de toekomst noodzakelijk. Met het onderzoeksprogramma DPWE richten drinkwaterbedrijven Dunea, PWN, Waternet en Evides zich, in samenwerking met KWR, op de uitdagingen voor de handhaving van de kwaliteit en kwantiteit van de drinkwaterlevering in West-Nederland. Ook samenwerking met partners buiten de sector, zoals netbeheerders en gemeenten, is essentieel om koel drinkwater in de toekomst te waarborgen.

Bronnen: deopenbareruimte.nu en Stadswerk Magazine