Hoe spelen drinkwaterbedrijven in op de verwachte drinkwatervraag?

De vraag naar drinkwater neemt toe. Bevolkingsgroei, klimaatverandering en toenemende verontreinigingen spelen hierin een rol. Drinkwaterbedrijven bereiden zich vast voor en zetten in op bewuster gebruik, het vasthouden van water en het zoeken naar alternatieve bronnen. En natuurlijk maken ze prognoses en reserveren ze overcapaciteit voor piekperioden.

Na een stabilisatie tot 2014 zit het drinkwatergebruik de laatste jaren weer in de lift. De stijging komt onder meer door bevolkingsgroei en economische activiteit, warme en droge zomers en de coronaperiode waarin veel mensen thuis waren. Om te zorgen dat er altijd water uit de kraan komt, maken drinkwaterbedrijven inschattingen van het verwachte gebruik en passen hun productie daarop aan. Ook zetten ze in op bewust en zuinig watergebruik en zoeken ze naar manieren om duurzame gedragsveranderingen te bereiken om het watergebruik te beperken.

Toekomstige drinkwatervraag voorspellen

Drinkwaterbedrijf PWN bekijkt voor langjarige voorspellingen van de toekomstige drinkwatervraag jaarlijks de prognoses voor inwoneraantal en huishoudens. “Dit combineren we met een voorspelling van het gemiddelde huishoudelijk gebruik, zakelijke gebruik en niet in rekening gebrachte verbruik”, vertelt Koen Zuurbier van PWN. “Een paar jaar geleden gaf de prognose voor de lange termijn 200.000 inwoners extra aan ten opzichte van eerdere prognoses. Dat was een directe aanleiding om onze voorspellingen aan te passen. We berekenen dan of we weer een jaar vooruit kunnen, maar ook of we voldoende voorbereid zijn op warme zomerdagen met maximale vraag. Voor de kortere termijn baseren we voorspellingen op bijvoorbeeld het gebruik van voorgaande dagen of maanden, weersvoorspellingen en feestdagen.”

Bevolkingsgroei zet drinkwatervoorziening onder druk

Bevolkingsgroei is een belangrijke factor die de drinkwatervoorziening onder druk zet. Drinkwaterbedrijven verwachten dat het effect van de bevolkingsgroei op de drinkwaterafzet sterk is en de vraag naar drinkwater de komende decennia blijft toenemen. De kwantiteit en kwaliteit van de bronnen voor drinkwater staat onder druk en daardoor moeten drinkwaterbedrijven steeds meer moeite doen om voldoende drinkwater van betrouwbare kwaliteit te leveren. Brabant Water werkt nauw samen met provincies, gemeenten en waterschappen om huidige bronnen te behouden. “Zoals in de Klotputten in Eindhoven”, zegt Stijn de Jong van Brabant Water. “Daar ronden we binnenkort een project af op het gebied van natuurontwikkeling. We zoeken ook naar alternatieve bronnen, onder meer in brak grondwater.”

‘We breiden onze huidige productielocaties uit en zoeken naar nieuwe locaties’

Overcapaciteit om onverwachte vraag op te vangen

Drinkwaterbedrijven reserveren boven op de voorspelde drinkwatervraag overcapaciteit voor bijvoorbeeld extreme vraag. “Brabant Water reserveert daarvoor 10 procent”, zegt De Jong. “Zo zorgen we dat er altijd water uit de kraan van onze klanten blijft stromen. Tijdens warme, droge zomers hebben we nu al een kleine 6 procent extra water nodig.” PWN heeft volgens Zuurbier op dit moment ruim 5 procent overcapaciteit en werkt toe naar 10 procent. “We breiden daarvoor bijvoorbeeld onze huidige productielocaties uit en zoeken naar nieuwe locaties, zodat we op de langere termijn meer water kunnen maken. Op korte termijn kunnen er ook jaren met afwijkend, hoger drinkwatergebruik zijn. Dan heb je die overcapaciteit nodig voor bijvoorbeeld een plotselinge lockdown of een onverwacht hete zomer.”

Klimaatverandering en verontreiniging spelen ook mee

Niet alleen bevolkingsgroei, maar ook klimaatverandering en toenemende verontreinigingen spelen een rol in de toekomstige drinkwatervoorziening. PWN gebruikt als bron het IJsselmeer. Zuurbier: “Daarvan weten we dat die te kampen heeft met zout en algen. We proberen daarom met grotere waterbuffers het water in goede tijden vast te houden voor later. In Hoorn doen we bijvoorbeeld een proef met het opslaan van drinkwater in de bodem.”

‘We zetten onder andere in op besparingsmogelijkheden bij zakelijke klanten’

De kraan gaat niet oneindig open

Hoewel drinkwaterbedrijven volop zoeken naar nieuwe voorraden en mogelijkheden om voldoende drinkwater te blijven leveren, wordt er ook ingezet op bewustwordingscampagnes en technologie om water te besparen. De Jong: “De verwachte stijging in gebruik betekent niet dat we gedachteloos doorgaan met het verhogen van de drinkwaterproductie. We zetten onder andere in op besparingsmogelijkheden bij zakelijke klanten. Industriewater kun je bijvoorbeeld recyclen voor hergebruik. Op onze eigen productielocaties doen we dat ook. Daar gebruiken we spoelwaterterugwinunits die spoelwater – dat vrijkomt bij het zuiveren van grondwater – zuiveren voor hergebruik.”

Manieren voor stabilisatie of daling watergebruik

Ook PWN zoekt naar manieren om het watergebruik te stabiliseren of zelfs te laten dalen. “We bekijken samen met onderzoekers hoe we bij consumenten duurzame gedragsveranderingen kunnen bereiken”, aldus Zuurbier. “De kraan dichtdraaien als je je tanden poetst of iets korter douchen: het maakt al verschil. Daarnaast denken we aan afdwingbare maatregelen in bijvoorbeeld het Bouwbesluit voor waterbesparing en -hergebruik, zoals zuinigere toiletten in nieuwbouw. Op het gebied van energiebesparing is al veel geregeld, voor watergebruik minder. Tot die tijd moeten we zorgen dat we genoeg water kunnen maken. Daarvoor moeten de randvoorwaarden kloppen. Als vergunningprocedures onnodig veel tijd in beslag nemen of de WACC het financieel onmogelijk maakt om voldoende te investeren, wordt het drinkwaterbedrijven lastig gemaakt om betaalbaar én voldoende drinkwater te blijven leveren.”